مقدمه
برخی از دانش‌آموزان در درس خواندن و به طور کلی بحث مطالعه، دغدغه‌هایی دارند این دسته از دانش‌آموزان عنوان می‌کنند که علی رغم مطالعه فراوان، باز هم به آن نتیجه دلخواه و مدنظر خود دست نمی یابند.
اولین نکته‌ای که در هنگام درس خواندن باید مورد توجه دانش‌آموز باشد، مکان و زمان درس خواندن است. شرایط محیطی و زمانی در نحوه یادگیری و ماندگاری مطالب در ذهن، بسیار موثر است. توصیه می‌شود دانش‌آموز مکان و زمانی را برای مطالعه انتخاب کند که تمرکز حواس بیشتری را برای وی به دنبال داشته باشد و دانش‌آموز با فکری آسوده در مکانی مناسب و آرام و بدون سروصدا به درس خواندن بپردازد.
رفت و آمدهای مکرر، هوای نامناسب، گفت‌وگوی اطرافیان و موارد دیگر می‌تواند در چگونگی مطالعه دانش‌آموز موثر باشد.
از طرفی رنگ، نور و تهویه محل مطالعه نیز از موضوعات شایان توجه است زیرا با خستگی و حتی میزان یادگیری نسبت مستقیم دارد. رنگ محیط هر چه روشن‌تر باشد، برای ایجاد آرامش و تمرکز مفیدتر است.
به علاوه، هنگام مطالعه مغز به میزان زیادی اکسیژن نیاز دارد که این میزان از محل تهویه مناسب فراهم می‌شود بنابراین بهتر است دانش‌آموز هنگام مطالعه استراحت‌های کوتاهی به خود بدهد و در فضای باز چند نفس عمیق بکشد.
بسیاری از افراد معتقدند مطالعه باید صبح‌ها انجام شود اما افرادی نیز ترجیح می‌دهند شب‌ها را برای مطالعه کردن انتخاب کنند بنابراین با توجه به شناختی که هر فرد از خود دارد، باید تشخیص دهد که بهترین زمان مطالعه برای او چه زمانی است. البته مطالعات زیاد، حاکی از آن است که مغز در ساعات ابتدایی صبح، آمادگی بیشتری برای فراگیری دارد اما گر کسی در این ساعات نمی‌تواند تمرکز داشته باشد، می‌تواند با توجه به خصوصیات خود زمان دیگری را برای مطالعه انتخاب کند.
دومین نکته قابل تامل که در جهت حل مشکل این دسته از دانش‌آموزان به ذهن می‌رسد، تغییر روش‌ها و تکنیک‌های مطالعه است. بسیاری از روش‌های درس خواندن دانش‌آموزان غلط هستند، به عبارتی عادت‌هایی هستند که دانش‌آموز به مرور در طی زمان تحصیل خود به علت تکرار و اصرار بر استفاده از روش غلط خود، به آن دچار شده است. این دسته از دانش‌آموزان درصورتی که تکنیک مطالعه خود را تغییر دهند و از روش‌های پیشنهادی به صورت گام به گام و صحیح بهره ببرند، می‌توانند شانس خود را آزمایش کرده و در آزمون‌ها و امتحانات نمرات بهتری را کسب کنند.
شیوه صحیح مطالعه، مزیت‌هایی مانند کاهش زمان مطالعه، افزایش میزان یادگیری، طولانی کردن مدت زمان نگهداری مطالب در حافظه و به خاطرسپاری آسان‌تر اطلاعات را به دنبال دارد
تکنیک‌های مطالعه موثر برای دانش آموزان :
۱. مرحله اول قبل از تدریس معلم:
همه شما باکلمه پیش خوانی آشنا هستید که دبیران ومشاوران دائماً به شما پیشنهاد می کنند که قبل از شروع درس جدید، مطالب را پیش خوانی کنید .
فواید پیش خوانی: انگیزه وشوق یادگیری درشما بیشتر خواهد شد: با خواندن مطالب جدید قبل از شروع درس، شما با آگاهی ذهنی وارد کلاس درس خواهید شد.
روش های پیش خوانی
مطالب را از ابتدا تا انتها روزنامه وار بخوانید و نگاهی سریع و گذرا داشته باشید. زمانی که متن را مطالعه می‌کنید نکات کلیدی و مهم درس را مشخص کنید. سوالاتی که در آخر درس مطرح شده را مطالعه کنید سوال سازی کنید مثلاً مطالبی را که خوانده اید را به صورت سوال از خود بپرسید.
۲. مرحله دوم بعد از تدریس معلم:
بهترین روش یادگیری و تثبیت مطالب این است که، درسی را که معلم در طول روز به شما آموزش داده را همان روز وقت بگذارید و مطالعه نمایید.
خلاصه برداری و بازگویی مطالب درس به زبان خودتان.
با دیدن، بیان کردن و شنیدن، قدرت یادگیری سه برابر می شود و زمانی که نوشتن نیز به این موارد اضافه شود، مطمئناً قدرت یادگیری ۴ برابر خواهد شد.
از مطالب خلاصه برداری و نکته برداری کنید. مطالب را مرور کنید تکرار و مرور باعث می شود مطالب یادگرفته شده به مرحله تثبیت برسد. بعد از بازگویی مطالب ۵ دقیقه مرور سریع داشته باشید زیر مطلبی را که به سختی پاسخ می دهید و احساس می کنید خوب یاد نگرفته اید، خط بکشید.
یک روز بعد کتاب را نگاهی بیندازید و نکات مهم را در ۱۰ دقیقه مرور کنید. در آخر هفته ۱۰ دقیقه کل مطالب را نگاه کرده و مباحث سخت تر و مهم تر را مجدداً مرور کنید.
۳. خط کشیدن زیر نکات مهم:
این روش شاید نسبت به روش قبلی بهتر باشد ولی روش کاملی برای مطالعه نیست چرا که در این روش، بعضی افراد به جای آن که تمرکز و توجه بر روی یادگیری و درک مطالب داشته باشند ذهنشان معطوف به خط کشیدن روی نکات مهم است. حداقل روش صحیح خط کشیدن زیر نکات مهم به این صورت است که ابتدا مطالب را بخوانند و مفهوم را کاملاً درک کنند و سپس زیر نکات مهم خط بکشند نه آن که در کتاب دنبال نکات مهم بگردند تا زیر آن خط بکشند.
۴. حاشیه نویسی:
این روش نسبت به دو روش قبلی بهتر است ولی باز هم روشی مناسب برای درک عمیق مطالب و خواندن کتب درسی نیست ولی می‌تواند برای یادگیری مطالبی که از اهمیت چندانی برخوردار نیستند مورد استفاده قرار گیرد.
۵. خلاصه نویسی:
در این روش دانش‌آموز مطالب را می‌خواند و آنچه را درک کرده است بصورت خلاصه بر روی دفتری یادداشت می‌کند که این روش برای مطالعه مناسب است و از روش‌های قبلی بهتر است، چرا که در این روش ابتدا مطالب را درک کرده، سپس آن‌ها را یادداشت کنید.
۶. کلید برداری:
کلیدبرداری روشی بسیار مناسب برای خواندن و نوشتن نکات مهم است. در این روش دانش‌آموز پس از درک مطلب، بصورت کلیدی نکات مهم را یادداشت می‌کند و در واقع کلمه کلیدی، کوتاهترین و پرمعنی‌ترین کلمه‌ای است که با دیدن آن، مفهوم جمله تداعی شده و به خاطر آورده می‌شود.
